KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Kıdem tazminatı, yasada belirtilen asgari bir çalışma süresini dolduran işçinin iş akdinin yasada belirtilen nedenlerden biriyle son bulması halinde, işçiye (ya da mirasçılarına) kıdemi ve son aldıkları ücret dikkate alınarak işverence ödenmesi gereken bir miktar paradır.

KIDEM TAZMİNATININ KOŞULLARI:

1. En Az Bir Yıllık Kıdem Süresi

İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için öncelikle iş akdinin sona erdiği tarihte işyerinde en az bir yıllık kıdeminin bulunması zorunludur.

2. İş Akdinin Belirli Nedenlerle Sona Ermesi

İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için iş akdinin İş Kanunun’nun 14. maddesinde sayılı hallerden biri nedeniyle sona ermesi gerekmektedir.

a.İşveren Tarafından İK.25/2 Dışında Fesih

Bunlardan ilkini, sözleşmenin işveren tarafından İş Kanununun 25. Maddesinin 2.fıkrasında gösterilenler dışında feshi oluşturmaktadır. Söz konusu düzenleme uyarınca, iş sözleşmesinin 17. Maddeye göre veya 25. Maddenin 1.fıkrasında gösterilen sağlık nedenleri yahut aynı maddenin 3.fıkrasındaki zorlayıcı nedenlerle ya da 4.fıkrasındaki tutuklama veya gözaltına alınma nedenleriyle feshedilmesi hallerinde işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

İşveren tarafından yapılan fesihlerde , bir yıldan fazla kıdemi olan işçiyi kıdem tazminatından yoksun bırakan tak hal, feshin işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle İK. 25/2 uyarınca haklı nedenle yapılmasıdır.

Kıdem tazminatına hak kazandıran ikinci fesih halini, sözleşmenin işçi tarafından İş Kanunun 24. Maddesine göre sona erdirilmesi hali oluşturmaktadır.

İş sözleşmesinin muvazzaf askerlik nedeniyle işçi ya da işveren tarafından yahut bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malûliyet aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla ya da 506 sayılı kanunun 60. Maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81. Maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi isteği ile işten ayrılan işçi tarafından feshi hallerinde de işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

Ayrıca  bu fıkraya 2869 sayılı kanunla, kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde kendi isteği ile sözleşmeyi sona erdirmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanacağı hükmü eklenmiştir. Gerek bu durumda, gerek yaşlılık, emeklilik veya malûliyet aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla sözleşmenin sona erdirilmesinde işçi tarafından bildirim sürelerine uyulması gerekmektedir.

Bu maddede sayılanlar dışında kalan sona erme hallerinde örneğin, iş akdinin tarafların anlaşması, belirli sürenin dolması gibi bir fesih niteliği taşımayan nedenlerle son bulması ya da işçinin istifası durumunda kıdem tazminatının ödenmesi söz konusu olmaz.

KIDEM SÜRESİNİN BAŞLANGICI VE SONU:

İşçinin kıdem tazminatının hesaplanmasında göz önünde tutulacak kıdem süresinin başlangıcı İ.K.’nun 14. maddesinin 1. fıkrasında belirtildiği gibi işçinin işe başladığı tarihtir. Yani, iş akdinin yapıldığı tarih değil işçinin işyerinde fiilen çalışmaya başladığı tarih kıdem süresinin başlangıcını oluşturur.

İşçinin kıdem süresinin sonu iş akdinin sona erdiği tarihtir.İş sözleşmesinin bildirim sürelerine uyularak feshedilmesi halinde bildirim süresinin sona erdiği tarih kıdem süresinin sonudur.  İş akdi haklı nedenle derhal feshedilmişse , kıdem süresinin sonu fesih bildiriminin yapıldığı tarihtir. İşçinin ölümü halinde ise sürenin sonu ölüm günüdür.

KIDEM TAZMİNATININ HESAPLANMASI:

Kıdem tazminatına hak kazanan işçiye işe başladığı tarihten itibaren her geçen tam yıl için işverence otuz günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

İ.K.’nun 14. maddesinin 9. fıfrasına göre kıdem tazminatı işçinin son ücreti üzerinden hesaplanır. bu ücret işiçinin BRÜT ÜCRETİDİR. Kıdem tazminatı işçinin fiilen eline geçen ücret üzerinden değil, sigorta primi, vergi,sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın gerçekleşen son brüt ücreti göz önünde tutularak hesaplanır.

Kıdem tazminatının hesabında esas alınacak ücret geniş anlamda ücrettir, tazminatın belirlenmesinde ücrete ek olarak ücret ekleri, sosyal yardımlar gibi ödemeler de göz önünde bulundurulur.

KIDEM TAZMİNATINDA ZAMANAŞIMI:

Kıdem tazminatı on yıllık zamanaşımına tabidir.