ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ VE ZAMANAŞIMI

ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ

Çek esas itibariyle bir ödeme aracı olduğu için çekte vadeden farklı olarak kısa ibraz süreleri vardır.

1-Çek keşide edildiği yerde ödenecekse on gün,

2-Keşide edildiği yerden başka yerde ödenecekse bir ay içinde muhatap bankaya ibraz edilmelidir.

3-Ödeneceği yerden başka bir yerde keşide edilen çek, keşide yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay ve ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.

Tüm bu süreler, çekte keşide günü olarak gösterilen tarihten itibaren işlemeye başlar. İbraz süreleri önemlidir çünkü bu süreler içinde çek ibraz edilmezse; çek kambiyo senedi özelliği olma vasfını yitirir. Buna ilişkin olarak da senet kambiyo senetleri devir usulü olan ciro ve teslimle devredilemez ve kambiyo senetlerine özgü icra yoluyla takip edilemez. İbraz süreleri hak düşürücü sürelerdir. Bu durumda çek hamili ibraz sürelerine itibar etmezse alacağını asıl borç ilişkisine dayanarak talep edebilecektir. Süresi içinde ibraz edilmeyen çek yazılı delil başlangıcı olur ve konu hakkında tanık dinletilebilir. İbraz süresinde çek ibraz edilmezse veya ibraz edilse de muhatap banka ödemezse ve bunun üzerine ibraz süresinde prostesto çekilmezse müracaat hakkı kaybedilir.

ÇEKTE ZAMANAŞIMI

TTK md. 814: 1-“Hamilin , cirantalarla, düzenleyen ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu başvurma hakları, ibraz süresinin bitiminden itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. 2- Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları , bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Yukarıdaki maddede yazılı zamanaşımı süresi eski kanunda 6 ay iken yeni Türk Ticaret kanunu ile bu süre 3 yıla çıkarılmıştır.  Bu süre çekin ibraz süresinden itibaren değil ibraz süresinin dolduğu günden itibaren bir gün sonrasından başlayacaktır.

Çekte Zamanaşımını Kesen Nedenler Nelerdir ?

Bu husus TTK’ nun 750 md. ile  düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; “Zamanaşımı; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir.”

Zamanaşımı kesildikten sonra , süresi aynı olan yeni bir zamanaşımı süresi işlemeye başlayacaktır. Takibatın da işte bu yeni zamanaşımı süresi içinde yapılmış olması gereklidir. Takiple zamanaşımı kesildikten sonra , icra dosyası yasada öngörülen bu sürede takipsiz bırakılmaması zorunludur. Aksi halde itiraz tarihine göre zamanaşımı gerçekleşmiş olacaktır. Böyle bir durumda da borçlunun zamanaşımı itirazı kabul edilerek takip iptal edilir.

Çekte Zamanaşımının Sonuçları Nelerdir ?

Zamanaşımına uğramış çek ile genel haciz yoluyla takip yapmak dahi mümkün olmayacaktır. Eğer takip başlatıldıysa borçlunun zamanaşımı itirazı üzerine bu takip iptal edilecektir. Çekte zamanaşımı hangi borçlu yönünden gerçekleşirse ancak o borçlu yönünden geçerli olacaktır.(TTK MD 751/1) Ancak zamanaşımına uğramış çekler delil kabul edilebilecek ve temel ilişkiye dayandırılarak dava açılabilecektir. Şayet borçlu temel borç ilişkisinin sona erdiğini iddia edecekse bu hususu ancak ödemeye dair kanıtlarıyla ispatlayabilecektir. Bu durumda ispat yükü borçludadır.

Zamanaşımına Uğramış Çek İçin Hangi Yollara Başvurulabilir ?

Bunun için üç farklı yöntem uygulanabilir;

– Çek hamili, zamanaşımına uğrayan çeki , açacağı davalarda yazılı delil başlangıcı olarak kullanabilir.

-Asıl temel borç ilişkisine dayanarak dava açılabilir. Yani asıl borç ilişkisinden kaynaklanan zamanaşımına dayanarak dava açabilmek mümkündür.

-TTK md. 732 uyarınca sebepsiz zenginleşme davası açılabilir.